Kendini yorgun, tükenmiş ya da sönük mü hissediyorsun? Öyleyse kendine yeterince iyi bakmıyorsun demektir. Mindful yaşam bu yorgunlukların, bedenimizin ve zihnimizin sınırlarınının farkındalığına erişmeye yöneliktir. Öz bakımın önemi de bu noktada devreye girer. Günlük kelime haznemizde sıkça kullandığımız bir söz olan “Kendine iyi bak” ifadesi aslında ne kadar da içten bir temenni taşıyor fakat kendimize iyi bakıyor muyuz gerçekten? Yoksa günün sabah alarmla uyanıp aceleyle işe koyulup durmak bilmeden kendini art arda meşgul ettiğin bir tempoda mı geçiyor? Öz bakım, bencillik ya da kendini beğenmişlik değildir ve yoğun hayatlarımızda vakit ayırılamayacak bir aktivite de değildir. Peki nedir öz bakım?
Öz bakım nedir?
Öz bakım, bireyin kendi iyiliğini, sağlığını ve yaşam kalitesini korumak için uyguladığı becerileri olarak tanımlanabilir. Herkes için aynı olmadığı gibi, çocukluğumuzdan itibaren gelişen kendimizi anlama ve ihtiyaçlarımızı belirleme çalışmalarıdır. Günümüzde self-care oldukça popüler bir trend haline geldi. Bu öz bakıma ön yargılı yaklaşmana sebep olabilir ancak hayatı bir kalıba sokamayacağımız gibi öz bakımı da sokamayız ve tabii ki öz bakım herkesin kendi kaynakları ve tercihleri doğrultusunda gerçekleştirdiği bir şeydir. İnan sen de vakit yaratabilirsin!
Öz Bakımın Önündeki Engelleri Aşmak
Çoğu günler stresli işlerimizle ve artık bizi tüketmeye başlamış teknoloji ile çok meşgulüz ve çoğu zaman bu stresten nasıl kurtulacağımızı bilmiyoruz. Bu stresli yaşam tarzını kanıksamaya başlıyor ve kendimizi dinlemeden uygulamaya koyduğumuz işe yaramayan “dinlenme” şekilleri ile hayatımızı sürdüyoruz. Bu durum günümüzde sağlık problemlemleri, mutsuzluk ve depresyonun temel nedeni ve en temel çözüm ise öz bakım.
“Öz bakıma nasıl başlarım, kendime nasıl vakit ayırmayı başarabilirim?” sorusun cevabı da öz bakımın ne kadar temelden olduğunu anlamakla ilgili. En basit haliyle bireyi iyiliği ve sağlığı, yeterli hava, su, besin alımı, kaliteli uyku ve dinlenmeden geçer. Bu çok basit adımlarla sen de kendi öz bakım rutinini oluşturabilirsin. Rutini oluştururken işi gücü bırakacak şekilde bir rutinden söz etmiyoruz tabi ki. Dengeyi kurmak için ihtiyaçlarına odaklanarak, küçük adımlar atabilirsin. Araştırmalara göre çok basit öz bakım aktiviteleri hayatımızda düşündüğümüzden çok daha olumlu etkilere sahip oluyor.
Öz bakımın önemi de işte bu sebeple bu kadar temel ve derindir. Öz bakım becerilerimiz arttıkça daha sağlıklı ve mutlu bir zihin ve beden dengesi kurulur. Bu beceriyi geliştirmek için kendimizi dinlemeyi, zihin ve beden halimizin her anda farkında olmayı pratik etmek önemlidir. Sonuç olarak öz bakım aynı zamanda bireyin kendini bulma, birey olma ve ayakları üstünde sağlam durabilme serüveninde aracıdır. Self- care algısı son zamanlarda fiziksel bağlamıyla ele alınsa da öz bakım genel anlamda, yani hem fiziksel hem duygusal, iyi oluşla ilgilidir ve genelde 5 kategoriye ayrılır:
Fiziksel Öz Bakım
Beden ile zihin arasında çok kuvvetli bir bağ vardır. Bedeninin fonksiyonlarını yerine getirebilmesi için ona bakman gerekir ve ona iyi baktıkça zihnin de rahatlamaya ve stresin yarattığı tıkanıklığı çözmeye başlar. Kendine şu soruları sor: Yeterince uykumu alıyor muyum, ne kadar sağlıklı beslenmeye dikkat ediyorum, yeterince egzersiz yapıyor muyum ve fiziksel akvivite ile dinlenme arasındaki dengeyi kurabiliyor muyum?
Zihinsel Öz Bakım
Zihnimiz aslında en çok ihmal ettiğimiz alan olabilir ve en çok yorulan da o. Hiçbir şey yapmadan televizyon izleyerek ya da telefonda vakit geçirerek zihnimizi dinlendirdiğimizi sanarız. Zihinsel öz bakım algımızı keskinleştirmek, kendimize ilham kaynakları bulmak ve zihin sağlığımızı korumak gibi amaçlar taşır. Kitap okumak, yapboz yapmak, film izlemek gibi aktivitelerin yanısıra öz şefkat, farkındalık pratikleri ve meditasyon zihnimizi rutin aktivitelerin yarattığı paslanmışlıktan kurtarır.
Ruhsal Öz Bakım
Ruhu beslemeye yönelik yaşam tarzı dini olmak zorunda değildir ve bilimsel araştırmalara göre daha sağlıklı bir yaşam sunar. Kendini, içindeki neşeyi keşfetmek, iç huzuru aramak, kimliğini ve hayatta amaçlarını araştırmak, kendi anlamını üretmek ve evrenle bağ kurmak… Bütün bunlar da öz bakımdır. Kendine şu soruları sor: Deneyimlerim bana ne kazandırıyor, benim için ne ifade ediyor, bugün beni tamamlayan hisler neler oldu, yarından ne bekliyorum?
Meditasyon dini olmayan, ruha ve zihne ulaşan temel bir uygulamadır.
Sosyal Öz Bakım
Yoğun zamanların en büyük götürülerinden biri de sosyalleşmek. İnsanlar sosyal varlıklardır ve iletişim gün içerisinde bizlere motivasyon kaynağı olur. İlişkilerini yoğun zamanlarında dahi mümkün olduğunca ihmal etme. Arkadaş edinmek, yeni ilişkiler kurmak ve ilişkilerin sürekliliğini sağlamak birer iştir ve solayısıyla bazı zamanlar çok zor gelir. Fakat o enerjiyi verdiğinde, enerji sana yenilenmiş şekilde geri dönecektir. Hatta dönmediğinde o ilişkinin sağlıklı olup olmadığını da anlayabilirsin. Yine sana en uygun süreyle sosyal hayata vakit ayır. Aile ve arkadaşlarınla görüşmek için vakit yarat, ilişkilerini kuvvetlendirmenin yollarını ara.
Duygusal Öz Bakım
Stres, endişe, öfke, kıskançlık, üzüntü… Her gün birçok huzursuzlandıran ağır duygu yaşarız ve sürekli bir duygudan öbürüne yolculuk içerisindeyizdir. Dolayısıyla duygularla baş etmek, onları anlamak ve ifade edebilmek büyük önem taşır. Hayatın her alanında kendi hislerimizi inceleyebilme becerisini kazanmamız öz bakım deneyiminin bütünleşmesi için de gereklidir. Özellikle duygusal tıkanıklık yaşadığını hissediyorsan, boş zamanlarında duygularını ifade edebileceğin aktivitelerde bulunmayı seçebilirsin, yakınlarınla duygularını paylaşabilirsin, duygularını ifade etmekten çekinmemen çok önemli.
Bugün Dünya Öz Bakım Günü!
Kendine bakmaya bugünden başla.
Bazen kendimize vakit ayırdığımız için suçluluk bile hissediyoruz. Asla öyle düşünme. Düşüncelerimizi sağlıklı tutmak da öz bakımın ve mindful yaşamın bir parçası. Kendine vakit ayırdığında yenilenen enerjin sayesinde kalan vaktini daha verimli geçireceksin zaten. Bu yüzden yalnızca hasta olduğumuzda değil her gün ve her an kendimize bakmalıyız ki hasta olmayalım, değil mi? Öz bakımla hem mutluluk hem sağlık hem de dayanıklılık kazanırız. Modern hayatın koşuşturmacası için stres denizinde kaybolup gitmek yerine bugün ve bundan sonra her gün, kendine vakit ayır…
